Szanowni Państwo,
Pomimo obserwowanego stopniowo rosnącego zainteresowania polskich firm współpracą z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów nadal tkwią znaczne rezerwy w rozwijaniu relacji handlowych i inwestycyjnych na rynkach tego regionu. Moje doświadczenie wskazuje, że podstawową barierą nie są ani kwestie finansowe ani logistyczne, ale przede wszystkim nadmierne obawy i słaba znajomość specyfiki państw tego regionu. W konsekwencji potencjał, jaki oferują rynki latynoamerykańskie i karaibskie nie jest w pełni przez polskie firmy wykorzystywany. Takich obaw nie mają przedsiębiorcy z innych państw UE, którzy z sukcesem rozwijają ekspansję eksportową i inwestycyjną na rynkach Ameryki Łacińskiej i Karaibów.
Na temat państw tego regionu krąży wiele mitów. Często spotyka się pogląd, że to kraje odległe (w rzeczywistości zdecydowanie bliższe niż państwa Dalekiego Wschodu) czy rzekomy wysoki koszt frachtu (w rzeczywistości na poziomie kosztów przewozu do Chin i państw sąsiednich. Bardzo często do niebotycznych rozmiarów wyolbrzymiane są zjawiska przestępczości (zwłaszcza narkotykowej) czy korupcji. Ale jednym z najczęściej spotykanych (i najbardziej szkodliwych) stereotypów jest wręcz powszechne traktowanie wszystkich tych państw jako jednolitego zbioru państw hiszpańskojęzycznych i niedostrzeganie różnic pomiędzy nimi. Sprzyja to przenoszenia różnych medialnych pejoratywnych zjawisk oraz negatywnych doświadczeń w kontaktach z konkretnym przedsiębiorcą z konkretnego kraju na cały region. Rzeczywistość jest diametralnie inna. Pomimo wspólnej historii i języka (z niewielkimi wyjątkami) różnice między państwami tego regionu są olbrzymie, tak w zakresie poziomu rozwoju gospodarczego, jak i struktury społecznej, kultury biznesowej, poziomu korupcji czy przestępczości.
Wprawdzie nie są to rynki łatwe, ale stwarzają duże możliwości polskim eksporterom i inwestorom. Są to rynki liczące łącznie ca 650 mln mieszkańców, coraz bardziej otwarte na współpracę z zagranicą, dynamicznie rozwijające gałęzie gospodarki oparte o wysokie technologie i produkty innowacyjne. Co więcej, współpraca między nimi a państwami UE jest w zdecydowanej większości oparta o umowy o wolnym handlu. Ich treść (a także treść wszystkich umów międzynarodowych zawartych przez Polskę bądź UE) znaleźć można na stronie https://traktaty.msz.gov.pl/. Warto też wspomnieć, że aktualnie trwają prace nad przystąpieniem Argentyny, Brazylii i Peru do OECD.
Potencjał tego regionu docenia coraz bardziej także Unia Europejska, która tworzy m.in. program Global Gateway wspierający unijnych przedsiębiorców na tych rynkach.
Wiele z państw latynoamerykańskich i karaibskich posiada szereg umów o wolnym handlu w ramach porozumień regionalnych, a także z USA i Kanadą. Tym samym inwestowanie w tym regionie pozwala łatwiej i taniej wejść zarówno na te duże rynki północnoamerykańskie, jak i rynki państw sąsiednich.
W dotychczasowych działaniach prowadzonych przez MRiT i instytucje partnerskie są wskazywane te różnice, przybliżana rzeczywistość tamtych rynków oraz prezentowane polskie firmy, które już osiągnęły sukces w tym regionie. Dobrymi przykładami mogą być:
- sprzedaż maszyn górniczych do Argentyny, Chile i Kolumbii
eksport polskich maszyn fotografii produktowej do Chile, Argentyny i Brazylii
wygrany przetarg na dostawy tokarki podtorowych do obróbki zestawów kołowych dla metra w São Paulo (Brazylia)
wyposażenie kolejnictwa i metra w São Paulo i Rio de Janeiro (Brazylia) w polskie urządzenia sterujące
budowa olbrzymiego kompleksu hotelowo-biurowo-rezydencjalno-rekreacyjnego w Brazylii
eksport akumulatorów litowo-jonowych do Meksyku
eksport sprzętu i technologii informatycznych do Argentyny (z perspektywami także do innych państw tego regionu)
eksport suszarek drogowych do Chile, Wenezueli i Panamy
sprzedaż maszyn rolniczych do kilku państw latynoamerykańskich
współpraca sektorów kosmicznych Polski i Argentyny (w perspektywie także z Chile)
współpraca instytucjonalna polskich i meksykańskich instytucji zajmujących się zielonymi technologiami
eksport polskiej artykułów spożywczych (w tym słodyczy i napojów) do wielu państw tego regionu, w tym do jednej z najważniejszych sieci dystrybucyjnych w Kolumbii
eksport polskich jabłek do Kolumbii
eksport polskiego mięsa drobiowego do Meksyku i na Kubę
eksport polskich urządzeń z zakresu zielonych technologii do Kolumbii i Meksyku
eksport polskich urządzeń medycznych i sprzętu rehabilitacyjnego do Argentyny i Brazylii
eksport polskich maszyn dla przemysłu opakowaniowego do Meksyku
eksport elektrycznych barier ochrony ryb dla elektrowni wodnych w Brazylii
druk walut/bicie monet niektórych państw latynoamerykańskich przez polską firmę.
Polskie firmy notują zatem sukcesy, ale jest ich za mało. A może ich być znacznie więcej przy bliższym poznaniu tych rynków i zaangażowaniu polskich przedsiębiorców. Warto także zapoznać się z różnicami kulturowymi dot. państw tego regionu (https://www.gov.pl/web/dyplomacja/roznice-kulturowew-miedzynarodowych-relacjach-biznesowych ). Dostosowanie się do nich pozwoli na skuteczniejszą ekspansję eksportową.
Podczas ubiegłorocznego Forum Biznesu PAIH można było zaobserwować spore kolejki polskich przedsiębiorców do stoisk Zagranicznych Biur Handlowych PAIH działających na rynkach latynoamerykańskich. Ponadto podczas Forum Biznesu PAIH zorganizowano panel poświęcony temu regionowi. W tym roku Forum Biznesu PAIH odbędzie się w dniach 2 – 3 października 2024 r. na Stadionie Narodowym w Warszawie. Zachęcam polskich przedsiębiorców do udziału w tym wydarzeniu, które pozwoli na bezpośrednie kontakty z pracownikami wszystkich Zagranicznych Biuro Handlowych na świecie, w tym także w krajach latynoamerykańskich. Bliższe informacje nt. tego wydarzenia wkrótce zostaną opublikowane na stronie: https://paihforumbiznesu.gov.pl/. W tym roku planowany jest również panel o rynkach latynoamerykańskich.
Oprócz oczywistego potencjału rozwoju ekspansji w zakresie maszyn i technologii dla rolnictwa i górnictwa, istnieją szerokie możliwości także wyższej jakościowo gospodarczej współpracy Polski z państwami tego regionu. Przede wszystkim największe szanse ma współpraca w zakresie zielonej gospodarki (w tym sektora wodorowego), sektora fintech, automatyzacji i robotyzacji, rozwoju technik informacyjno – komunikacyjnych, handlu elektronicznego, transformacji cyfrowej, inteligentnej i czystej mobilności, zdrowia, cyberbezpieczeństwa, smart-cities czy lotnictwa bezzałogowego (drony).
Mamy także informacje o zainteresowaniu współpracy przemysłów obronnych Polski i państw latynoamerykańskich.
Kraje latynoamerykańskie szeroko rozwijają programy rozwoju kolejnictwa i transportu miejskiego, co stwarza dodatkowe szanse dla polskich firm.
Do sukcesów zaliczyć należy także rozwój współpracy regionalnej. Samorząd województwa śląskiego rozwija współpracę z regionem Paraná w Brazylii, a obecnie trwają rozmowy nt. współpracy tego województwa z regionem Mendoza w Argentynie.
Warto rozważyć nie tylko wymianę handlową, ale także współpracę inwestycyjną. W wielu państwach tego regionu ogłaszane są wielkie programy infrastrukturalne; prowadzone są procesy prywatyzacyjne obejmujące wiele gałęzi gospodarki. Często są organizowane przez władze tamtych krajów webinaria zachęcające zagranicznych inwestorów do udziału w tych procesach oraz wprowadzane są bardziej przejrzyste i korzystne przepisy dot. inwestowania. W zdecydowanej większości państw prawa i obowiązki inwestorów zagranicznych są takie same jak inwestorów miejscowych. Restrykcje dot. dziedzin zarezerwowanych tylko dla inwestorów miejscowych są rzadkie i dotyczą praktycznie tylko sektorów strategicznych. Warto wspomnieć, że największa polska inwestycja zagraniczna została zrealizowana w Chile (kopalnia miedzi Sierra Gorda). Ponadto:
- Wg PwC, PFR TFI i KUKE na piątym miejscu w świecie wśród najbardziej perspektywicznych kierunków polskich inwestycji znajduje się Chile.
- Niektóre państwa zaczynają odgrywać ważną rolę z uwagi na odkrycie nowych złóż surowcowych. Są to np. relatywnie niewielkie i niedoceniane państwa jak Gujana czy Surinam.
- Zupełnie niedocenianym krajem do inwestowania jest Paragwaj, który ma najstabilniejszą walutę w regionie, stabilny sektor bankowy, największy w regionie wzrost gospodarczy, bardzo niski deficyt finansów publicznych, niski poziom długu publicznego, relatywnie niskie bezrobocie, wysoką w stosunku do poziomu dochodu oczekiwaną długość życia, samowystarczalność żywnościową i energetyczną, ogromny potencjał hydroenergetyczny, niską medianę wieku, niskie wynagrodzenia oraz przyjazne nastawienie wobec imigrantów. Ponadto Paragwaj jest członkiem Mercosuru, zatem produkty wyprodukowane tam mogą swobodnie zdobywać rynki pozostałych członków tego ugrupowania (Brazylia, Argentyna i Urugwaj). Notabene, jedna z największych unijnych inwestycji w tym kraju została dokonana przez polską firmę.
- Podobnie ciekawym miejscem do inwestowania jest Urugwaj, który – wg Transparency International – ma niższy stopień korupcji niż np. Francja i USA.
- Mamy sygnały o możliwej dużej inwestycji polskiej firmy w produkcję zielonego wodoru w Argentynie.
Możliwości inwestowania jest zatem sporo. Warto także wspomnieć, że w Brazylii został utworzony oddział Europejskiego Banku Inwestycyjnego w Brazylii, co pozwala na zwiększenie inwestycji z państw UE w Ameryce Łacińskiej.
Dotychczas w bieżącym roku instytucje otoczenia biznesu zorganizowały 8 webinariów/seminariów dot. tego regionu (o których wiem), z czego 6 zorganizował PAIH, po jednym Polsko-Portugalska Izba Gospodarcza oraz regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach. Także ZBH oraz Ambasady RP zorganizowały szereg seminariów o polskiej ofercie eksportowej dla zagranicznych firm. Z innych spraw:
- Kontynuowany był bardzo ciekawy projekt BraSilesia realizowany przez Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną wspólnie z partnerskimi instytucjami z Polski i Brazylii poświęcony tworzeniu start-up'ów.
- Instytut Nauk Ekonomicznych PAN wspólnie z ambasadami Polski w Peru i peruwiańskiej w Polsce zorganizował w Limie bardzo interesującą konferencję polsko-peruwiańską poświęconą współpracy środowisk naukowo-akademickich i biznesowych oraz administracji publicznej w rozwoju szeroko rozumianej współpracy polsko-peruwiańskiej.
- Tradycyjnie już aktywna na rynku brazylijskim Polsko - Portugalska Izba Gospodarcza zorganizowała misję handlową do tego kraju. W październiku tego roku ponownie organizuje taką misję.
- Na podstawie porozumienia MRiT - MSZ polskie ambasady - także w państwach latynoamerykańskich - realizowały szereg projektów promocyjnych, począwszy od artykułów sponsorowanych w miejscowej prasie specjalistycznej, poprzez organizację seminariów aż po przygotowanie i obsługę polskich stoisk na ważniejszych targach w państwach urzędowania i dodatkowej akredytacji.
- Są prowadzone prace w zakresie utworzenia wspólnych komisji z Brazylią i Meksykiem ukierunkowane na eliminację barier oraz prace dotyczące podpisania umowy o współpracy gospodarczej z Dominikaną przewidującej formy wzajemnej konsultacji.
- Rozpoczęto działania zmierzające do rozwoju współpracy Polski z państwami ważnej regionalnej organizacji Sojusz Pacyfiku (Chile, Kolumbia, Meksyk i Peru) poprzez wspólne projekty realizowane przez wyspecjalizowane instytucje administracji publicznej i otoczenia biznesu.
- Kontynuowane są prace w zakresie utworzenia Polsko – Meksykańskiej Izby Gospodarczej
Także w 2024 r. w portalu promocji eksportu (www.trade.gov.pl) kontynuowane były informacje o poszczególnych państwach świata (w tym omawianego regionu), ale również krótkie artykuły o wybranych zagadnieniach dot. państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Zachęcam do korzystania z tego portalu, gdzie można znaleźć szersze informacje przydatne każdemu eksporterowi, a ponadto m.in. przewodniki zachęcające inwestorów do inwestowania w konkretnych państwach. Portal stwarza ponadto polskim firmom i instytucjom bezpłatną formę promocji na rynku krajowym i rynkach zagranicznych.
W br. aktywne działania na rzecz rozwoju współpracy Polski z regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów będą kontynuowane i rozwijane. M.in.
- W listopadzie br. organizowana jest wielobranżowa misja KIG na Kubę powiązana z możliwościami rozmów także na największych w tym kraju międzynarodowych targach FIHAV; planowane jest także Forum Gospodarcze Polsko – Kubańskie i seminarium tematyczne.
- W październiku br. planowana jest (po raz pierwszy) organizacja przez KOWR polskiego stoiska na targach rolno – spożywczych Espacio w Chile.
- W listopadzie br. planowana jest misja laureatów programu GreenEvo do Chile. Poprzednie misje laureatów poprzednich edycji tego projektu do Meksyku i Kolumbii były niezwykle udane.
- Są kontynuowane konkretne działania promocyjne realizowane przez polskie ambasady (także w omawianym regionie).
- Nadal będą publikowane w portalu promocji eksportu materiały o rynkach nietradycyjnych, ale także o kwestiach interesujących eksporterów.
Na pewno to nie wszystkie działania nastawione na promocję współpracy gospodarczej Polski z Ameryką Łacińską i Karaibami. Plany cały czas są tworzone i modyfikowane, jednak wyraźnie widać, że ten region budzi coraz szersze zainteresowanie różnych instytucji administracji publicznej i organizacji samorządu gospodarczego. Będzie wspierana organizacja działań promocyjnych (w tym stoisk narodowych) realizowanych przez PAIH w ramach ich działalności statutowej, wydarzeń organizowanych przez Krajową Izbę Gospodarczą oraz regionalne i branżowe instytucje otoczenia biznesu, a także przedsięwzięć z zakresu promocji gospodarczej realizowanych przez polskie placówki dyplomatyczne.
Regionalne i branżowe instytucje otoczenia biznesu zachęcamy do organizowania różnych wydarzeń poświęconych rynkom nietradycyjnym (w tym latynoamerykańskim i karaibskim), takich jak seminaria/webinaria, konferencje, misje gospodarcze, organizacja stoiska/stoisk na ważniejszych targach itp. O ile będzie potrzebne wsparcie merytoryczne bądź logistyczne Ministerstwa Rozwoju i Technologii w przygotowaniu i realizacji takiego wydarzenia oraz szerszego informowania o nim, taka pomoc może zostać udzielona.
Przy ważniejszych wydarzeniach istnieje również możliwość udzielenia przez MRiT patronatu honorowego Ministerstwa. Procedura wystąpienia o patronat znajduje się pod linkiem https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/uzyskaj-patronat-ministerstwa.
Warto nadmienić, że polska administracja publiczna posiada instrumenty wsparcia (także finansowego) eksportu i inwestycji. To oddzielny duży temat. Zainteresowani mogą kontaktować się z Polskim Funduszem Rozwoju S.A. (https://pfr.pl/, gdzie uzyskają Państwo dokładne informacje nt. form i zakresu tego wsparcia. Ponadto istnieją możliwości wsparcia instytucjonalnego oferowane przez MRiT, MSZ, KIG i inne instytucje administracji publicznej i otoczenia biznesu.
Nasze ministerstwo ma w swojej kompetencji także eliminację barier. Mamy sporą liczbę sukcesów w tym zakresie. W przypadku pojawienia się nowej bariery proszę kontaktować się bezpośrednio z Panem Grzegorzem Sinackim (e-mail: grzegorz.sinacki@mrit.gov.pl), który udzieli wszelkich informacji w tym zakresie. Jako ministerstwo mamy też możliwości wpływania na zmniejszenie kosztów importu zaopatrzeniowego czy udział w postępowaniach antydumpingowych.
Bliższe informacje o źródłach informacji i instrumentach administracji publicznej wsparcia eksportu mogą Państwo znaleźć pod linkami:
Naprawdę warto bliżej zainteresować się regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów, brać udział w realizowanych przedsięwzięciach i korzystać z przedstawionych powyżej narzędzi internetowych oraz oferowanych przez polską administrację publiczną form wsparcia eksportu i inwestycji.
Dariusz Latoszek
główny specjalista
Wydział Dwustronnej Współpracy Gospodarczej II
Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej